Jovan Cvijić, svojevremeno najpopularniji naučnik na Balkanu i uvažavani akademik širom planete, deo je srpske intelektualne elite koja je veštim spajanjem znanja uspela da dobije brojne, kako naučne, tako i političke bitke za svoj narod.
Rođen 1865. u Loznici, od malih nogu je pokazivao interesovanje za nauku. Međutim to je do srednje škole bila medicina. Tada mu je njegov profesor iz šabačke gimnazije Vladimir Karić, predložio da sluša studije geografije na Velikoj školi u Beogradu. Na njegovo duhovno obrazovanje u detinjstvu, najviše uticaja imala je majka Marija, koja ga je, primetivši radoznalost svog sina, podsticala na dalje školovanje i usavršavanje. Njen sin postao je osnivač Srpskog geografskog društva i Geografskog zavoda, profesor i rektor Beogradskog univerziteta, član osam akademija nauka i 16 geografskih i prirodnjačkih društava.
Pored naširoko poznatih naučnih dostignuća, neprocenjiv doprinos je Cvijić dao u diplomatskim aktivnostima. Bio je član mnogih delegacija koje su imale važne diplomatske misije uključujući neke koje su odlučivale o postavljanju granica širom Balkanskog poluostrva i Evrope. Uvek se trudio da podele budu naučno i geografski opravdane, zanemarujući sitne političke motive.
Posebno je važna sposobnost Jovana Cvijića da svoje veliko geografsko i životno znanje prenese na mlađe kolege. Pomenućemo samo da su neki od njegovih učenika bili uticajni geografi i naučnici svog doba; Pavle Vujević, Borivije Ž. Milojević, Atanasije Urošević, Milisav Lutovac…
Preko trideset godina je putovao kroz naše krajeve, što je rezultiralo brojnim radovima i utemeljenjem “antropogeografske škole”. Ono što karakteriše njegov naučni rad, jeste uticaj klime i reljefa na građu (morfologiju) čoveka, naglašavajući praktično među prvima da je čovek ekosenzibilno biće. Kad se radi o formiranju antropoloških tipova, Cvijić u primarne faktore ubraja socijalnu strukturu, odnosno zanimanje, endogamiju i egzogamiju, kao i migracije.
Jovan Cvijić bio je poznat i po svojim opisima psihičkih tipova balkanskog naroda.
“Mi nesrazmerno više govorimo, nego što radimo. Mnogi imaju tu osobinu da misle da su uradili, kad su govorili. Dalje, mahom više polažu na pravo da govore no na pravo da rade. Ja sam često pravio opservaciju, da je mnogim našim ljudima glavno da se izgovore, a posebno da nekoga predstave u rđavoj svetlosti.”
Reči srpskog naučnika dobijaju na značaju kada shvatite da je od tada prošlo više od stotinu godina, a mi se u njegovim rečima i dalje prepoznajemo. Jovan Cvijić preminuo je 16. januara 1927. godine u Beogradu.
(izvor: noizz.rs)
